Kolbasa məhsullarında saxtaçılıq
Kolbasa məhsullarında saxtaçılıq
Ölkəmizdə kolbasaların hazırlanmasında keyfiyyətsiz heyvan ətlərindən hazırlanan "halal" kolbasaların əslində halal olmaması faktları istehlakçı üçün yaranan ciddi problemdir.
Bu qida növünün yaranma tarixi XII əsrə qədər gedib çıxır. Kolbasanın tarixi mənbələrdə öz adını və mənşəyini türk tayfalarından götürməsi əks olunsa da bu gün süfrələrimizdə halal məhsul kimi yerini tuta bilməməsinin başlıca səbəbi halallığının şübhə altında qalmasıdır. Kolbasa məhsulları məhz bu tələbə cavab verməməsi üzündən müsəlman süfrəsinin arzuolunmaz və qəbuledilməz qidalarından biri hesab olunur.
Halallığın şərti:
Çoxlarının “kolbasanın tərkibində donuz əti yoxdursa, halaldır” kimi sadəlövhcəsinə fikirləşməsinə baxmayaraq, halallıq İslamda çox ciddi məna daşıyır. Başlıcası ətin halal olması üçün heyvan üzü qibləyə, Allahın adı çağırılmaqla kəsilməlidir. Heyvan boğularaq və ya elektrik cərəyanı ilə, küt alətlə və ya maşın kimi ağır bir mexanizmlə vurulub öldürülübsə və yaxud da suda boğulubsa əti halal sayılmır. Belə heyvanlar yəhudilər, xristianlar və başqa dinə mənsub olanlar tərəfindən kəsilərsə, yenə də halal sayılmaz. Onlar Allahın adı anılmadan kəsilərsə də yenə halal olmaz. Bütün bunlar şərtdir.
Hazırda mağazalarda müxtəlif çeşidli kolbasa və sosiska məhsulları var. Əhalinin böyük əksəriyyəti həmin məhsulların keyfiyyətsiz və ya donuz, at, eşşək ətlərindən hazırlanmasını ehtimal etdiyindən üstünlüyü "Halal" kolbasalarına verir. Bu amil isə işbazların əlinə fürsət verir ki, müxtəlif sexlərdə istehsal etdikləri məhsullara "Halal" adı verib onu satışa buraxsınlar. Ona görə də günbəgün "Halal" adı altında müxtəlif kolbasa və sosiska çeşidləri çoxalır. Onların isə hansının harada, hansı şəraitdə istehsal olunduğunu ayırd etmək müşküldür. Qeyd edək ki, məsələ ilə bağlı müvafiq orqanlar yoxlama xarakterli reydlər aparmışlar.
Kolbasa sexləri bərbad vəziyyətdədir...
Hal-hazırda ölkədə təxminən 21-22 şirkət kolbasa və kolbasa məmulatları istehsal edir. Bu istehsalçıların arasında keyfiyyətsiz ətlərdən də istifadə edənlər var. Hətta ölü heyvanın ətindən yararlanma halları da istisna deyil.
Belə ki, bu ilin fevral ayında İqtisadi İnkişaf Nazirliyi yanında Antiinhisar Siyasəti və İstehlakçıların Hüquqlarının Müdafiəsi Dövlət Xidməti tərəfindən Bakı şəhəri, Nizami rayonu, O.Vəliyev küçəsi, 40 ünvanında "Ovçular ət və ət məhsulları" MMC-yə məxsus istehsalat sahəsində aparılan yoxlama zamanı "Servelat halal", "Ovçular halal", "Həvəskar", "Hinduşka" kolbasalarının və "Moloçniye" sosiskalarının gigiyenik sertifikat və müvafiq reseptura olmadan, "Ruskaya", "Servelat", "Moskovskiy servelat", "Oxotniçaya", "Lyubitelskaya", "Doktorskaya", "Halal bərəkət", "Halal", "Domaşniy", "Halal ovçular" kolbasalarının isə gigiyenik və uyğunluq sertifikatları olmadan istehsal edildiyi, "Domaşniy" və "Halal ovçular" kolbasalarının etiketində məhsulun keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərini ifadə edən normativ sənədin göstərilmədiyi, habelə kolbasaların və sosiskaların üzərində yararlılıq müddətinin heç bir normativ sənədə əsaslanmadan göstərildiyi müəyyən edilmişdir.
Bundan başqa, yoxlama zamanı müəssisənin anbarında saxlama müddəti ötmüş Almaniya istehsalı olan "Sorbat R" adlı qılaftəmizləyici maddə aşkar edilmişdir.
Aşkar edilmiş qanun pozuntuları ilə əlaqədar, kolbasa və sosiska istehsalının dayandırılması, uyğunluq və gigiyenik sertifikatları olmadan istehsal edilmiş 2,2 ton ət məhsullarının satışının qadağan edilməsi və müəssisə tərəfindən istehsal edilərək ticarət şəbəkəsinə paylanmış həmin məhsulların geri yığılması, habelə saxlama müddəti ötmüş 6 kq qılaftəmizləyici maddənin məhv edilməsi barədə "Ovçular ət və ət məhsulları" MMC-yə məcburi göstəriş verilmişdir.
İkinci belə bir sex isə Nəsimi royonunda aşkarlanmışdır. Belə ki, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi yanında Antiinhisar Siyasəti və İstehlakçıların Hüquqlarının Müdafiəsi Dövlət Xidməti tərəfindən Bakı şəhəri, Nəsimi rayonunda fəaliyyət göstərən obyektin soyuducusundakı 1847 kiloqram və satış yerində olan 609 kiloqram mal ətinə orqonoleptik baxış keçirilərkən qaralma və qeyri-spesifik qoxunun olduğu müəyyən edilmişdir. Bununla əlaqədar həmin məhsulların yararlılığının müəyyən edilməsi məqsədilə nümunələr götürülərək Respublika Baytarlıq Laboratoriyasına göndərilmişdir. Aparılmış bakterioloji müayinə ilə satış yerindən götürülmüş nümunələrdə bakterioloji çirklənmə aşkar edilib, eyni zamanda soyuducu və satış yerindən götürülmüş bütün nümunələrin qida üçün yararsız olması, həmçinin xəstə və ya ölü heyvanın ətindən istifadə olunduğu müəyyən edilmişdir.
Kolbasa və sosiska haqqında bunları bilməliyik
Kolbasa məmulatı müxtəlif növ ətlərdən və bəzi ət məhsullarından hazırlanır. Məmulatı hazırladıqda növ və çeşidindən asılı olaraq tərkiblərinə əzələ toxumasından başqa, müxtəlif miqdarda piy toxuması, xörək duzu, su, bir sıra dadverici və rəngləyici maddələr, ədviyyat və s. əlavə edilir. Müxtəlif ət növlərindən və ət məhsullarından kolbasa məmulatlarını hazırlamaqla, onu nisbətən çox saxlamaq, dadlı yeyinti məhsulu kimi istifadə etmək mümkündür. Kolbasanın çeşidindən və ona təsir edən amillərin xüsusiyyətindən asılı olaraq xarab olmasını göstərən əlamətlər müxtəlif olur. Xarab olmağa başlayan bütün kolbasa növləri üçün ümumi səciyyəvi xüsusiyyətlər onun səthində müxtəlif dəyişmələrin əmələ gəlməsidir. Belə ki, rəngin bozarması, yapışqanlı mayenin və kifin əmələ gəlməsi, üzərini örtən qabığın ətdən ayrılması, kolbasa ətinin yumşalması və suyun çoxalması, xoşagəlməz qoxu xarab olmanı göstərən başlıca əlamətlərdir. Kolbasa məmulatını bıçaqla kəsdikdə qiyməsinin rəngi olduğu kimi qalmalıdır. Kolbasa qiyməsi istər qabığa yapışdığı hissəsində, istərsə də mərkəzi hissəsində həmcins olmalı, içərisində ağ ləkələr olmamalıdır. Qiymənin içərisində boş və hava ilə dolu yerlər olmamalıdır. Hisə verilmiş kolbasalarda qiymə bərabər dərəcədə çəhrayı olmalı, bozumtul ləkələr olmamalı, piyin rəngi ağ və ya çəhrayı olmalıdır.
Kolbasa reseptində məmulata əlavə qatqıların – nişasta, un və s. qatılması da nəzərdə tutulur. Bundan başqa, kolbasanın tərkibinə hər 100 kiloqramına 5-10 kiloqrama qədər buz əlavə etmək lazımdır. Belə ki, ətin suyu özündə saxlamaq xüsusiyyəti var. Kolbasa istehsal edilərkən ona su vurulması vacibdir. Belə ki, məmulat qarışdırıldığı zaman çox yüksək temperatur əmələ gəlir. Bunun qarşısını almaq üçün ona buz əlavə edilir. Əks halda, kolbasa öz konsistensiyasını itirər. Amma bəzən istehsalçıların bunu bir qədər normadan artıq etməsinə də rast gəlinir. Bu da kolbasanın qiymətini aşağı salmağa imkan verir. Məhsula qatının normadan artıq qatılması ilə istehlakçı aldadılır.
Hörmətli oxucular, onu da unutmayın ki, sağlamlığınız öz əlinizdədir. Bunun üçün yalnız aldığımız və yediyimiz qida məhsullarına qarşı bir az diqqətli olmalıyıq.
Zeynalzadə Günel
.jpg)
