SAĞLAMLIQ

Sağlamlığımızı düşünək!

  • 15.12.2008

Тящлцкяли вируслар щансылардыр?

 Онколожи хястяликлярля бейнялхалг мцбаризя бирлийинин  експертляринин щесабатына ясасян щяр ил ярзиндя 12 милйон хярчянэ хястялийи щадисясинин 40%-нин гаршысыны алмаг олар. Бунун цчцн инсанлар бир сыра  инфексийалардан горунмалы,  йахуд щяйат тярзини дяйишдирмялидирляр.   

Алимляр онколожи хястялик ямяля эятиря билян бир нечя вирус инфексийасыны хцсуси вурьуламышлар. Бунлара папилломавирус, щепатит Б, щепатит Ъ, инсанын иммунодефисит вирусу, 4-ъц тип щерпес вируслары вя б. аиддир. Щякимляр щесаб едирляр ки, мцасир ваксинасийа апарылмасы вя диэяр тядбирляр милйонларын щяйатыны хилас едя биляр. Бунунла беля, инсанлар юзляри дя юз саьламлыьына гаршы лагейд олмамалыдырлар: сигарет чякмямяли, саьлам щяйат тярзи кечирмяли, алкоголлу ичкилярдян узаг олмалы, эцняшин зярярли шцалары  алтында нисбятян аз вахт кечирмялидирляр.

Цмумдцнйа Сящиййя Тяшкилатынын вердийи прогнозлара эюря ися 2010-ъу илдя йер цзцндя 11,5 милйон инсан хярчянэ хястялийиндян вяфат биляр  ки, бу да 2007-ъи илдякиндян 45% чохдур.

 Защири эюзяллик щяр бир йейилян гидадан асылыдыр

 Мяшщур Щолливуд улдузларынын мцраъият етдийи дерматолог Николос Перриконе эюзяллийин ясас  сиррини башлыъа олараг балыг йемякдя эюрцр. О щесаб едир ки, 30 йашдан йухары щяр бир гадынын щяфтялик гида расионунун  ясас щиссясини балыг вя диэяр дяниз мящсуллары тяшкил етмялидир. Балыг пящризинин сирри онун доймамыш йаь туршулары иля,  хцсусян омега -3 иля зянэин олмасындадыр. Бу маддяляр  дярийя ъаванлыьы вя тяравяти горуйуб сахламагда кюмяк едирляр. Балыьын нювцндян асылы олмайараг эцндя 1-2 дяфя йемяйи мяслящят эюрцрляр. Бунларла йанашы эцндялик олараг тязя тярявяз салатлары (хийар, помидор, кащы вя с.), 2-3 порсийа ширин олмайан мейвяляр йемяк тювсийя едилир. Даща сонра, щяр эцн 2 литр газсыз тямиз су ичмяк мяслящятдир. Шякяр вя гяннады мямулатларына ися ялвида десяниз пешман олмазсыныз.

Сящярляр эюзяллирин йемяйи йулаф олмалыдыр. Йулаф йармасы юзцнцн уникал кейфиййятлярини няинки сыйыгда, щямчинин мцхтялиф тярявяз салатларына ялавя едиляряк дя эюстяря билир. Бадам, гуру мейвяляр (цзцмдян башга, калориси чохдур вя шириндир), балгабаг тумларыны йемяк арасы гябул етмяк олар. Онлар щям зцлал, щям  селлцлоза, щям дя минералларла зянэиндир. Пирожна, тортлары ися тамамиля расиондан чыхарын. Явязиндя щярдян бир гара шоколад вя мейвяли дондурма   йемяк олар. 

 Зярярдян ян чох язиййят чякянляр ушаглардыр

 Сигаретин чякилмиш олдуьу истянилян мякан – отаглар, автомобилин салону инсанлар, хцсусян дя ушаглар цчцн тящлцкялидир вя хярчянэ ямяля эятирмя рискини дашыйыр. Бу фикря эялян АБШ Калифорнийа штатынын алимляри айдынлашдырмышлар ки, тцтцн  тцстцсцндя олан никотин щавада олан азот туршусунун бухары иля реаксийайа эирир вя бу заман нитрозамин адлы эцълц кансероэен бирляшмяляр ямяля эялир. Онлар  бцтцн сятщляря – дюшямя, мебел, халча, эейим, ойунъаглара щопурлар. Автомобил салонларына азот туршусу  орада олан ишляйян мцщяррикдян чыхан  газлардан щопур. Бяс шящяр евляриндя щарадан олсун? Сян демя, бу, щятта ят гызардылан ади тавада да йарана биляр. Азот туршусунун дузлары ади колбасада, сосиска-сарделкаларда да олур вя онлара чящрайы рянэ верир. Нящайят зящярли туршу щаванын ионлашмасы заманы да ямяля эялир. Беля чыхыр ки, мцасир дябдя олан ионизаторлу кондисионерлярин иши заманы да бу баш верир. Тядгигатчылар бу фикирляри ашаьыдакы кими тясдиг етдиляр: никотин молекуллары йеридилмиш селлцлозаны азот туршусунун бухарлары иля долдурмушдулар. 3 саат сонра сятщдя олан нитрозаминлярин сявиййяси 10 дяфя артыг олмушдур. Кансероэенлярин йарыдан чоху отагда щяля 2 саат сонра да галмышдыр.

 Валидейнлярин нязяриня: беля зярярлярдян ян чох язиййят чякянляр ушаглар олур. Йатан ушагларын цзяриня  чюкцнтцляр садяъя дцшцр. Эязян вя йердя имякляйян ушаглара  ися бу токсинляр ойунъаглардан, йердян, эейимдян, сигарет чякянин дярисиндян, сачындан да кечя билир.

 Йашыл чай мцдафия едир

 Йашыл чай аьъийярлярин профилактикасы цчцн дяйярли васитя олуб,  организмя горуйуъу тясир едир. Тайван Тибб университетинин алимляри 500 няфярин иштирак етдийи тядгигатын нятиъялярини беля изащ едирляр. Иштиракчылар арасында щям сигарет чякянляр, щям дя щеч вахт сигарет чякмяйянляр дя  вар иди. Айдын олду ки, онларын ичярисиндя эцн ярзиндя щеч олмаса бир дяфя йашыл чай ичянлярдя  аьъийярлярин хярчянэи хястялийиня тутулма ещтималы аздыр. Чайын горуйуъу тясири щяр ики тип инсанларда мцшащидя олунду. Мцяййян эеня малик олан инсанларда горуйуъу еффект даща габарыг мцшащидя олунду. Лакин йашыл чайын мцдафия хцсусиййятляриня бахмайараг, никотинин мящведиъи тясирини унутмаг олмаз. Експертляр щесаб едирляр ки, сигарет чякмяк аьъийярлярин хярчянэи хястялийинин йаранма рискини мцхтялиф профилактик тядбирлярин олдуьу щалда беля азалтмыр.

 Синтетик витаминлярин  саьламлыьа тясири

 Копенщаэен алимляри щесаб едирляр ки, А вя Е синтетик  витаминляринин гябулу организмин тябии мцдафия механизмляринин ишиня мане олур. Бундан башга, эцман едирляр ки, бета-каротин, витамин А вя Е вахтындан яввял юлцмц тезляшдирир. Бунлары нязяря алараг, артыг Бюйцк Британийанын сящиййя назирлийи бяйанатла чыхыш етмишдир: лазым олан витаминляри синтетик йолла дейил, гида мящсулларындан алмаг даща дцзэцндцр.

 Ушагларда артыг чяки иля мцбаризя

 Ушагларда пийлянмя ямяля эялмясиня гаршы мцбаризя мягсядиля Ъянуби Корейанын саьламлыьы мцдафия хидмяти телеканалларда фаст-фуд рекламыны гадаьан етмишдир. Артыг йени мящдудиййятляр 2010-ъу илин февралындан гцввяйя миниб вя бура йаьлы гидаларын, ширниййатын вя дузун реклам едилмясиня мящдудиййят гойулуб. Ясас гадаьа щамбурэерляря, писса, тез бишян вермишелляря, шоколада, дондурмайа аиддир. Корейа диетологлары щесаб едирляр ки, бу гадаьалар ушагларда артыг чяки проблеминин  азалмасына хидмят едяъяк. Бу эцн Корейада щяр 5 ушагдан бири пийлянмядян язиййят чякир. Бу, рясмилярин эюрдцйц  илк тядбир дейил. Кечян йазда мяктяблярдя вя онларын йахынлыьында фаст-фудун вя газлы суларын сатылмасына гадаьан гойулмушду. Гейд едяк ки, яслиндя бу проблем тякъя Корейа цчцн дейил, яксяр дцнйа юлкяляриня дя аиддир.

 Щазырлады: А.Сямядзадя